नेपाली साहित्य घर फेरि सञ्चालनमा आएको छ । प्राविधक कारणले केही समय स्थगित हुन पुगेकोमा हामी क्षमाप्रार्थी छौँ । यो अनलाइन आर्थिक उपार्जनका लागि नभएर विशुद्ध साहित्यिक सेवा गर्ने उद्देश्यले खोलिएको हो, हामीलाई कहीँकतैबाट आर्थिक सहयोग प्राप्त छैन । हामीले जति गरेका छौँ विशुध्द सेवाभावव्दारा गरेका छौँ । यहाँहरुले रचना

काठमाडौं,  — नेपाली संगीतको क्षेत्रमा एउटा नयाँ गजल “बाटो अलग अलग“ सार्वजनिक भएको छ, जसले सांगीतिक जगतमा नयाँ लहर ल्याएको छ । थानेश्वर गौतम को स्वर र संगीतमा रहेको यो गीत नेपाली संगीतको भव्यता र विविधतालाई सम्मानित गर्ने प्रयास गरिएको छ । गीतका रचनाकार पद्मा लिंखा मगर र थानेश्वर गौत्तमको

कोहलपुर असोज २५ कोहलपुरमा क्याफे कविताको तेस्रो शृङ्खला सम्पन्न भएको छ । कार्यक्रममा कवि तथा कलाकारका रूपमा राम्रो छनि बनाएका रसिक राज र विद्यश्री सिंहले ६/६ वटा कविता वाचन गरेका थिए । बैंगलोरबाट म्युजिकमा स्नातकोत्तर गरेका विजय चौधरीको गितारको संगीतसहित प्रस्तुत गरिएका कविताले हलमा रहेका १०० जति स्रोताको मन जिते

काठमाडौँ । २० भदौ २०८२ । साहित्यकार डा. सुमन ढकालको सम्पादनमा तयार भएको पुस्तक ‘पश्चिम किल्ला चम्बा पो !’ को विमोचन तथा विमर्श गरिएको छ । मञ्जरी बुक्सको आयोजनामा शुक्रबार काठमाडौँमा भएको समारोहकाबीच प्रमुख अतिथि डा. विष्णुविभु घिमिरे, विशिष्ट अतिथिहरु प्रा.डा. माधवप्रसाद पोख्रेल, डा. तुलसी भट्टराई, प्रा.डा. गोविन्दराज भट्टराई, समीक्षक

सहिद ! आज सहिद दिबस मनाइरहँदा, मैले तिमी जस्ता, वीर योद्धाहरुलाई सम्झिँए, तिमी जस्ता अमर सहिदलाई सम्झिँए, तिमी जस्ता होनहार सपुतलाई सम्झिँए, जो आफ्नो ज्यानको बाजी लगायौ, देश अनि जनताको लागी लड्यौ, छातीमा गोलि खान तयार भयौ, अनि रगतका धारा बगाउन तयार भयौ! कति महान् थियौ, तिमी, कति निस्वार्थी थियौ

आमा ! यसपटक गाँजा खाएको थिइन  गाजा आएको थिएँ थाह छैन तिमीले बनाएको खाजा खान फर्केर आउँछु कि आउँदिन ! एक दिन अल्लारे साथीहरूको लहैलहैमा तानेको एक सर्को गाँजाकै कारण बाका क्रोधले बलेका आँखा आमाका सन्तापले बर्सेका आँसु आत्मग्लानी, हिनताबोधले नतमस्तक म बस्नै नसकेर घरमा गाँजा गन्हाएकै मुख लिएर सँघार

मेरो घरको कोठाभित्र एउटा मुसो पसेको छ। टोकिरहन्छ अनवरत उसका दाँतहरुले  नयाँ कम्बल, कोठाभित्र का कागजहरु, दाल-चामलहरु पुस्तकका पानाहरू, पत्रिकाका रंगीन पृष्ठहरु उसले टोकेको आवाज म रातभरि सुन्दछु र समात्न खोज्दछु उसको चिप्लो पुच्छर भागेर लुकिहाल्छ पुरानो अलमारीको पल्लो कुनामा । मलाई डर लाग्न थालेको छ इतिहासको त्यो सिंगो पातो

आफ्नो भागको एक मुट्ठी आकाश मुन्तिर उभिएर म तिम्रो मनुवादी कृत्रिम कठोर सत्ता हेर्छु, छुन्छु, छाम्छु, छिचोल्छु समाजको आँखाको परिवेशबाट छेलिएको, छोपिएको यसको बाक्लो दैवीय आवरणभित्र लुकेको मानवजनित संरचना नियाल्छु, मेरो काँध चढ़ी मात्र तिमी अग्लिने ! मलाई दास बनाएर मात्र तिमी मालिक बन्ने ! मलाई निहुराएर मात्र तिम्रो शिर

आज कमरेड माधवको घरमा बिहेको भोज निकै तामझामका साथ चलिरहेको थियो । घर अगाडिको फराकिलो खाली जग्गामा भोजको कार्यक्रम राखिएको थियो । जापानमा रहेका शेरचन दम्पतिले आठ–दश वर्षअघि किनेर छाडेको उक्त जग्गा अहिले छिमेकीहरूले यस्तै कार्यक्रमहरूमा प्रयोग गर्दै आएका थिए । छेउछेउमा सिस्नोको झाडी र फोहोर फालिने गरिएको दुई रोपनी

“हजुर महाराज यो बत्तिसौँ दोकान खोलियो ।” काजी भिम मल्लले राजा प्रताप मल्लको प्रश्नमा दिदै भने । काजी भिम मल्लले सहरमा आज बत्तिसौँ पसल खोलेका थिए । “तपाईले पसल खोलेर अति उत्तम कार्य गर्नुभयो, मैले केही बोल्नु पर्दैन ।” राजाले स्यावासी दिदै भने तर काजी मल्लले उनको अनुहारमा खुशी देखेनन्

‘अब म बिदा हुँदै छु  । आइन्छ या आइदैन ? थाहा छैन । यो बालक छोरो, यी बुढी आमा । यी दुवैसँग भेट होला या नहोला ? …. अब के गरौँ ? उफ् ! यस्तै हो जिन्दगी ।’ म यहाँ पुगेर पुस्तक एकछिन बन्द गर्छु र उपन्यासभित्रका क्रान्तिनायकले भोगेका पीडाहरू,

    लेखनका क्षेत्रमा निरन्तर लेखिरहन सक्ने नाम हो तेजविलास अधिकारी । कहिल्यै अल्छी मानेर, हाई काढेर बस्दैनन् उनी । उनी लेखिरहन्छन् र लेखन नै उनको ऊर्जा बनिरहन्छ । कहिले गजल लेख्छन्, कहिले कविता लेख्छन्, कहिले हाइकु लेख्छन्, कहिले मुक्तक लेख्छन्, कहिले अरुका किताबहरुमाथि समीक्षा र टिप्पणीहरु लेखिरहन्छन् । आफ्नो

आमा ! यसपटक गाँजा खाएको थिइन  गाजा आएको थिएँ थाह छैन तिमीले बनाएको खाजा खान फर्केर आउँछु कि आउँदिन ! एक दिन अल्लारे साथीहरूको लहैलहैमा तानेको एक सर्को गाँजाकै कारण बाका क्रोधले बलेका आँखा आमाका सन्तापले बर्सेका आँसु आत्मग्लानी, हिनताबोधले नतमस्तक म बस्नै नसकेर घरमा गाँजा गन्हाएकै मुख लिएर सँघार

मेरो घरको कोठाभित्र एउटा मुसो पसेको छ। टोकिरहन्छ अनवरत उसका दाँतहरुले  नयाँ कम्बल, कोठाभित्र का कागजहरु, दाल-चामलहरु पुस्तकका पानाहरू, पत्रिकाका रंगीन पृष्ठहरु उसले टोकेको आवाज म रातभरि सुन्दछु र समात्न खोज्दछु उसको चिप्लो पुच्छर भागेर लुकिहाल्छ पुरानो अलमारीको पल्लो कुनामा । मलाई डर लाग्न थालेको छ इतिहासको त्यो सिंगो पातो

  पात्रहरू  : एसेम, खाम्बे, डोमा, फुर्बा ।   [दृश्य विवरण – साधारण कोठाभित्र एसेम व्यस्त भएर फोनमा बात मारेको आवाज बाहिरसम्म सुनिन्छ]   एसेम  –             हँ । किन नचिन्नु ? यो एसेमले शालीज्यूलाई नचिन्नु भनेको नै पहिलेका कान्छीलहरहरूले छोड़ेका कान्छी स्वास्नी भएकै बराबर हो नि । (नारी स्वर खितिति हाँसेकी आवाज सुनिन्छ )

खास नाउ उसको हरि प्रसाद थियो। गाउँमा छउन्जेल उसलाई हरे भन्थ्ये। पढन सहर छिरेर जागीर खान थालेपछी उसलाई हरि भन्न थाले। अनि ग्रिनकार्ड लटरी परेर अमेरिका छिरेपछि त उसलाई ह्यारी भन्न थाले। गाउँमा छउन्जेल प्रशस्तै खेतबारी थिए। सहरमा लोकसेवा पास गरेर अफिसर भएपछि प्रशस्तै धन कमाए। निकै कुलघरानकै देखिन्थे। कामदार,

दु:ख अन्तको भाषा थियो र भाषाको अन्त थियो दु:ख अन्धकारको व्याकरण थियो अनि व्याकरणको अन्धकार थियो दु:ख एक्लो पनको चित्कार र एउटा चित्कारको एक्लोपन थियो । दु:ख भित्री गुफाको निरुद्देश्य खोजले भरिएको यात्रा थियो दु:ख एक्लै भोगिने एउटा स्वार्थपूर्ण कामना थियो । दु:ख जुत्ताभित्र छिरेको ढुङ्गा थियो बगाइएको आँसुको एउटा

तिमीले मलाई इतिहासमा लेख्न सक्छौ तिम्रा तिता झुटहरुसँग तिमीले मलाई एकदमै फोहोरमा कुल्चिदिन सक्छौ तर पनि, धुलो जस्तै, म उठ्छु। के मेरो सम्वेदनाले तिमीलाइ रिसाउने बनाउछ ? किन तिमी उदासीपनाले घेरिएका छौ किनकि म हिँड्छु जस्तो कि मैले तेलको कुवाहरु पाएको छु पम्प गर्दै मेरो कोठामा ठिक चन्द्रमा जस्तै र

    नेपाली गीत-संगीतको क्षेत्रमा सन् साठीदेखि सत्तरसम्मको दशक अति नै सृजनात्मक र उर्बर देखिन्छ। यही अवधिभित्र खुबै राम्रा-राम्रा कालजयी गीतहरू सृजना भए। तर अम्बर गुरूङ्ग नेपाल पसेपछि अनि शरण प्रधानको निधनपछि स्थिति धेरै बिथोलिएको थियो। त्यहीमाथि नगेन्द्र थापाको साथ लागेर गोपाल योञ्जन पनि नेपाल पसे, रन्जित गजमेर बम्बेतर्फ लागे

निनु चापागाईसँग मेरो पहिलो भेट आजभन्दा साढे तीन दशक पहिले भएको थियो । तिथिमिति ठ्याक्कै याद नभए पनि त्यो भेट सम्झनायोग्य भेट थियो । सम्झनायोग्य यस अर्थमा कि त्यहाँ चिनियाँ सांस्कृतिक क्रान्तिमाथि बहस भएको थियो । र, उनले सांस्कृतिक क्रान्तिमाथिको मेरो अल्पज्ञान र अतिशय मोहलाई हल्लाइदिएका थिए । त्यसपछिका दिनमा

विषय प्रवेशः  मैथिली साहित्येतिहासको सामान्य अवलोकन मैथिली साहित्यको बीजरूप इसाको आठौँ शताब्दीको बौद्ध सिद्धसाहित्यमा पाइन्छ । बौद्ध परम्पराको बज्रयान सम्प्रदायका सिद्ध कविहरू तत्कालीन पालवंशी राजाहरुबाट संरक्षित कविहरू थिए । बज्रयानी सिद्ध सन्तहरुलाई सहजयानी पनि भनिन्छ । सहजयानी दार्शनिकस्तरमा देहसुख लाई महासुख भन्थे अर्थात उनिहरू जगतको सुखलाई नै प्रधान मान्थे ।

(२०२१ सालमा ‘चुलिजाः गुस्वाँ’ अर्थात् ‘टुसाउँदै गरेको फूल’ प्रकाशन गरेर साहित्यिक यात्रामा निस्किएका मोहन दुवालका अहिलेसम्म ‘आलोचना र परिचय’ (समालोचना),  ‘साहित्यिक चिन्तनहरू’ (समालोचना),  ‘गर्भका रहस्यहरू’ (निबन्धसङ्ग्रह), ‘घामका छिर्काहरू’ (बाल कवितासङ्ग्रह), ‘बस्तीमा राख्नु हुँदैन बाघहरू’ (कवितासङ्ग्रह), ‘संचेतका धुनहरू’ (कवितासङ्ग्रह), ‘कविताका अक्षरहरू’ (कवितासङ्ग्रह), ‘सिर्जनाका फूलहरु’ (मुक्तकसङ्ग्रह)  लगायत तिसोटा कृति प्रकाशित छन् ।