एउटा चुलो, जसले उमेर छँदा समस्याका हरेक काँचा दाउरा हुरूरू जलाई खरानी बनाएका थिए । जति नै परोस् दुःखको साउने झरी वा हिउँदे ठिही हिउँ सरी घरलाई न्यानो राख्न हर सम्भव गरे। जसले कुनै समय, घरको चारै कोठालाई दुई काँधमा बोकेर हिँड्नलाई बल र पसिनाको इन्धनले शरीर हाँकिरहे, हाँकिरहे । Read more
पर्दैन देखाइरहनु कसैलाई माटोप्रतिको माया र श्रद्धा । इतिहासले घोक्रो सुकुन्जेल कराएका नादहरू शब्दहीन भए बहिराको कानमा पसेर माटो मलिलो बनाउने उद्यमी हातहरू हेरिरहे अकासतिर शून्यको पोको लिएर । समयको कुटिल चालमा पिल्सिएको घाउ चिकित्साधीन छ नुन छर्किएर निको पार्नेका हातमा निराशाले खोजिरहेको छ आशाको अलिकति किरण भीडले सुन्न सक्ने Read more
सत्यको किन हार देखिराछु, घरभित्रै पानी बारबार देखिराछु । शान्ति सुरक्षा, अमन चयन भन्छौ, पाइलैपिच्छे खुकुरीको धार देखिराछु । समाजवाद र समानताका कुरा मात्रै यहाँ, कोही कँगाल र कोही अपार देखिराछु । हिजो झुपडीसम्म नहुनेहरुको पनि, आज एकाएक दरवार देखिराछु । मेरो देशमा कागजी सिद्धान्त भएका, कम्युनिष्टहरुको सरकार देखिराछु Read more
पंजाबका राजा रणजीतसिंह (१७८०–१८३९)लाई साम्राज्यवादी अंग्रेजको बिरुद्ध मोर्चाबन्दी गरेर उनीहरूलाई एशियाबाट नै धपाउने प्रस्ताव राख्ने नेपालका प्रधानमंत्री भीमसेन थापा ( १७७५–१८३९ ) भन्दा ३९बर्ष कान्छा भानुभक्त आचार्य (सन् १८१४–१८६८) को जन्म तनहुँ जिल्लाको चुँदी रम्घा गाउँमा भएको हो । उनको जन्म नेपाल अंग्रेज युद्ध (१८१४–१८१६) हुनुभन्दा केही महिना Read more
नेपाली साहित्य-भाषा अध्ययन गर्ने तथा नेपाली साहित्यका विद्यार्धी, प्रा.डा, शिक्षक तथा साहित्यका तमाम् विद्यार्थी तथा नेपाली भाषा-साहित्य लेख्न-पढ़्न रुचाउने बाहेक पनि नेपाली हुँ भनी गर्व गर्ने संसारभरिकै नेपालीले तनहुँमा पाइताला टेक्ने सौभाग्य नपाए पनि तनहुँको नाउँ ता अवश्यै सुनेकै हुनुपर्छ । तनहुँको नाउँ नसुन्ने पनि रम्घा गाउँको नाम नसुन्ने नेपाली Read more
नेपाली साहित्यमा भानुभक्त आचार्य (वि. सं. १८७१-१९२५) को नाम शीर्षस्थ स्थानमा रहेको पाइन्छ। उनलाई नेपाली साहित्यमा आदिकविको उपाधि दिइएको छ। उनी नेपाली कवितालाई शैशव अवस्थादेखि किशोर तुल्याउने एकजना कवि हुन्। ‘रामायण’ नेपाली साहित्यमा एउटा विशिष्ट काव्यको रूपमा परिचित छ। भानुभक्तले आफ्ना बाजे श्रीकृष्ण आचार्यबाट संस्कृतको अनौपचारिक रूपमा Read more
उनी मुलत बिज्ञान र प्रबिधिका अनुसन्धाता थिए । उनले हप्तौ आफ्नो प्रयोगशालामा बसेर अनुसन्धान कार्यमा ब्यस्त रहन्थे । उनको कडा मेहनत र निरन्तरता साँच्चिकै तारिफयोग्य थियो । उनको प्रयोगशालाबाट मानव हितमा प्रयोग हुने सयौँ बिशिष्ट तथ्य र सामग्रीको खोज भएको थियो । बर्षौसम्म भोक तिर्खा थकाइ बिर्सेर खोजमा लागेका Read more
पर्दाभित्र नेपथ्यमा सदैव लम्पसार परेरै झुकिरहने टाउको पर्दाबाहिर रङ्गमञ्चमा सदैव ठाडै देखिएको छ - अहिलेसम्म र , ढल्काइरहेको छ - भादगाउँले ढाका टोपी । पर्दाभित्र नेपथ्यमा लज्जाको अस्तुकलश आर्यघाटमा सेलाएर सदैव नाङ्गिइरहने दीर्घरोगी शरीर पर्दाबाहिर रङ्गमञ्चमा सदैव बाङ्गिइरहेको देखिदैछ - अहिलेसम्म र, लगाइराखेको छ - निकै पुरानो जडाउरी दौरा । Read more
वास्तवमा पूर्वीय तथा पाश्चात्य मापदण्डका आधारमा रचिएका महाकाव्यका स्रष्टाहरु महाकवि हुन् । महाकाव्यको परम्परामा विन्यस्त हुँदै जाने महाकविहरु सबै झल्कदैनन् । सबैको आयतन एउटै हुँदैन । विशाल नभमा देखिने साना ठूला ताराग्रह समान रुपमा चम्कदैनन् । त्यस्तै कवित्व शक्ति र त्यसले निर्धारण गरेको आयतनका कारण तिनीहरु त्यही अनुपातमा चम्किन्छन् Read more
भजनकिर्तन उसलाई रमाइलो लाग्थ्यो । ईश्वर सर्वशक्तिमान र सर्वकृपालु भएकोले कुनै दिन उसको प्रार्थना सुनेर सुख दिनेछ भन्ने आशको त्यान्द्रोमा झुन्डिएर आफूलाई भक्तिमालिन गराइरहेको थियो । चुनाव आयो । नबोल्ने भगवानभन्दा प्रभावशाली नेताको भाषण, आश्वासन र पार्टीको घोषणा सुनेर ऊ पार्टी र नेताको समर्थक र पार्टीको सदस्य भयो । नेताले Read more
