अर्थशास्त्रको विद्यार्थी छँदा बारम्बार घोकेको वाक्यांश थियोः भिसिअस साइकल अफ पभर्टी । अर्थात् गरिबीको दुश्चक्र । सहरमा विकासका बहसहरू चल्दा गुमनाम हुने ‘कर्णाली’ गरिबीको उदाहरण दिँदा भने सबैभन्दा पहिले आइपुग्थ्यो । गरिबी र कर्णाली पर्यायवाची शब्दजस्ता लाग्थे । कर्णालीको गरिबी विकासका अँध्यारा पानामा अभिलेखित मात्र थिएन कर्णाली क्षेत्रका मनमुटुबाट ओकलिने Read more
चुनावहरु आउँछन् । सहरका नामहरु निकै जपिन्छन् । पछिल्लो पटक सम्पन्न प्रतिनिधी, प्रदेस शभा र स्थानीय तहका चुनावहरुमा पनि सहरहरु खुब जपिए । सबै सहरहरुले आफ्नो नाम अगाडी धेरै बिशेषणहरु थप्न पाए । सुन्दरता थप्न प्रयोग गरिने जानेभरका विशेषणहरु बोले नेताहरु । जस्तो कि स्मार्ट, नमूना, हरित, नम्बर वन, Read more
मैले चिनेको नेपालीले एमसिसी स्वीकार गरेको पाइनँ । यसले नेपाली स्वाधीनता पिट्छ, थिच्छ, खान्छ नेपाली सान मेटाइदिने ध्याउन्नले पस्न खोज्दै छ यहाँ । हात थापेर रमाउन पल्केकाका लागि पनि यसको प्रवेश ओछ्यान भिजेपछि दैलो देखेको दृश्य हो । आफैमाथि बन्चरो प्रहार गरेर बहादुर बन्ने हो र ? चेतनाको टोपी Read more
मजाको छ किन । किन मानिसले प्रगति गर्छ ? किन उँभो लाग्छ ? किन उँधो लाग्छ ? किन सफल हुन्छ ? किन असफल हुन्छ ? किन मालिक हुन्छ ? किन दास हुन्छ ? लाग्छ यी किनहरुको उत्तर किनमै छ । ह्वाइ ९धजथ० ? किन हामी यहि सानो टापुमामात्र बसिरहने ? Read more
विषय प्रवेशः मैथिली साहित्येतिहासको सामान्य अवलोकन मैथिली साहित्यको बीजरूप इसाको आठौँ शताब्दीको बौद्ध सिद्धसाहित्यमा पाइन्छ । बौद्ध परम्पराको बज्रयान सम्प्रदायका सिद्ध कविहरू तत्कालीन पालवंशी राजाहरुबाट संरक्षित कविहरू थिए । बज्रयानी सिद्ध सन्तहरुलाई सहजयानी पनि भनिन्छ । सहजयानी दार्शनिकस्तरमा देहसुख लाई महासुख भन्थे अर्थात उनिहरू जगतको सुखलाई नै प्रधान मान्थे । Read more
लिच्छवि सभ्यताको पतनपछिको काठमाडौं उपत्यकालाई नेपाल मण्डल भनिन्थ्यो । हुन त लिच्छवि कालको उत्तरार्धदेखि नै यसलाई नेपाल मण्डल भन्न थालिएको थियो । काठमाडौं ज्ञानेश्वरमा मन्दिर अगाडि पाइएको लिच्छवी राजा जयदेव द्वितीयको शिलालेखमा नेपालमण्डल लेखिएबाट यो कुरा प्रमाणित हुन्छ । उक्त शिलालेखमा नेपालमण्डलान्त निवासित लेखेको छ भने बलम्बुमा भेटिएको शिवदेव द्वितीयको Read more
चिनियाँ साहित्यको इतिहास बृहत् छ । यस लेखको उद्देश्य हजारौँ वर्ष पुरानो चीनको साहित्यिक इतिहास खोतलखातल गर्ने नभई क्विङ् साम्राज्य (१६४४–१९११) पतनपछिको उन्नाइसौँ शताब्दीको अन्त्यपछि बिसौँ शताब्दीको आधुनिक चिनियाँ साहित्यको चर्चा गर्नु रहेको छ । चीनमा समाजवाद आउनुअघि गणतन्त्र र त्यसअघि राजतन्त्रात्मक शासन व्यवस्था थियो । राजतन्त्रमा पनि Read more
रसियाली साहित्यको अध्ययनको निम्ति त्यहाँको राजनीतिक विकासक्रम बुझ्नु जरुरी छ । साम्यवादी मुलुकहरूमा राजनीति र साहित्य आपसमा सम्बद्ध, एक अर्काका परिपूरक र अविच्छिन्न रुपमा विकास हुने हुनाले रसियाली साहित्य पनि त्यहाँको राजनीतिसँग आश्रित र पूर्णरुपले सम्बद्ध भई अघि बढ्दै आएको छ । अक्टोबर क्रान्ति समाजवादी राजनीतिक सफलताको पहिलो Read more
कुनै पनि राष्ट्रको पहिचानभाषा, कला, संस्कृति, साहित्य र सम्पदाको माध्यमले हुन्छ । राष्ट्र«का प्रत्येक बासिन्दाहरूले बोलचाल गर्ने शब्दावली नै भाषाहो । कुनै पनि काम राम्रोसँग गर्ने सीपलाई कला भनिन्छ । राज्यभित्रका जातिको आर्थिक, सामाजिक, नैतिक, बौद्धिक, राजनैतिक आदि पक्षमा प्रकट हुने मूल्य परम्पराको परिस्कृत रूप नै संंस्कृति हो । Read more
प्रस्तुत आलेख तयार पार्दा खसहरू तथा खसान क्षेत्रमा प्रस्फुटित लोकगीत, लोकसंस्कृति, प्रगतिशीलता एवं लोकसाहित्यको प्रमुख विधा ‘लोकगीत’ बारे सामान्य चर्चा गर्दा विषयवस्तुबारे बुझ्न सरल हुने देखेको छु । ‘लोकगीतमा प्रगतिशीलता’ शीर्षकले नै नेपालमा रहेका १२५.जातजाति र हालसम्म जीवित १२३ भाषा भाषिकाका लोकगीत समेट्न गहन साधना आवश्यक त छँदै छ, Read more
