पंजाबका राजा रणजीतसिंह (१७८०–१८३९)लाई साम्राज्यवादी अंग्रेजको बिरुद्ध मोर्चाबन्दी गरेर उनीहरूलाई एशियाबाट नै धपाउने प्रस्ताव राख्ने नेपालका प्रधानमंत्री भीमसेन थापा ( १७७५–१८३९ ) भन्दा ३९बर्ष कान्छा भानुभक्त आचार्य (सन् १८१४–१८६८) को जन्म तनहुँ जिल्लाको चुँदी रम्घा गाउँमा भएको हो । उनको जन्म नेपाल अंग्रेज युद्ध (१८१४–१८१६) हुनुभन्दा केही महिना Read more
नेपाली साहित्य-भाषा अध्ययन गर्ने तथा नेपाली साहित्यका विद्यार्धी, प्रा.डा, शिक्षक तथा साहित्यका तमाम् विद्यार्थी तथा नेपाली भाषा-साहित्य लेख्न-पढ़्न रुचाउने बाहेक पनि नेपाली हुँ भनी गर्व गर्ने संसारभरिकै नेपालीले तनहुँमा पाइताला टेक्ने सौभाग्य नपाए पनि तनहुँको नाउँ ता अवश्यै सुनेकै हुनुपर्छ । तनहुँको नाउँ नसुन्ने पनि रम्घा गाउँको नाम नसुन्ने नेपाली Read more
नेपाली साहित्यमा भानुभक्त आचार्य (वि. सं. १८७१-१९२५) को नाम शीर्षस्थ स्थानमा रहेको पाइन्छ। उनलाई नेपाली साहित्यमा आदिकविको उपाधि दिइएको छ। उनी नेपाली कवितालाई शैशव अवस्थादेखि किशोर तुल्याउने एकजना कवि हुन्। ‘रामायण’ नेपाली साहित्यमा एउटा विशिष्ट काव्यको रूपमा परिचित छ। भानुभक्तले आफ्ना बाजे श्रीकृष्ण आचार्यबाट संस्कृतको अनौपचारिक रूपमा Read more
वास्तवमा पूर्वीय तथा पाश्चात्य मापदण्डका आधारमा रचिएका महाकाव्यका स्रष्टाहरु महाकवि हुन् । महाकाव्यको परम्परामा विन्यस्त हुँदै जाने महाकविहरु सबै झल्कदैनन् । सबैको आयतन एउटै हुँदैन । विशाल नभमा देखिने साना ठूला ताराग्रह समान रुपमा चम्कदैनन् । त्यस्तै कवित्व शक्ति र त्यसले निर्धारण गरेको आयतनका कारण तिनीहरु त्यही अनुपातमा चम्किन्छन् Read more
विषय प्रवेश शब्दहरूको समुहलाई कविले मिलाएर सजाउँदा त्यसले कविताको रूप लिन्छ । कविले देखेका, भोगेका, अनुभव गरेका, सुनेका वा पढेका सामग्रीको मन्थनबाट कविता (साहित्य) सिर्जना गर्छन् । कविताको प्रसङ्गमा साहित्यकार पारसमणि प्रधान लेख्छन् ः कवि कविता होस् कविता कवि होस् । शब्द थुपारीकन के हुन्छ ? भाव भए Read more
नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानले हालै राष्ट्रिय कविता महोत्सब सम्पन्न गरेको छ । देश भरबाट प्राप्त ७६४ वटा कविताहरुलाई दुई चरणमा बिभाजन गरेर प्रतिस्पर्धा गराई नतिजा प्रकाशन गरियो । भोजपुरका कविता राईको “देशको नक्सा” ले प्रथम पुरस्कार जित्न सफल भयो । त्यसैगरी धादिङकी अमृता स्मृतिको “डढेलोपछि पनि वसन्त आउँछ” शीर्षकको कविता Read more
नेपालीय साहित्यमानारी स्रष्टाहरुको ठूलो योगदान छ । सबै विधाहरुमा नारी स्रष्टाहरु देखिएका छन् । अवसरको कारण होला, महिला स्रष्टाको संख्या ह्वात्तै बढेको छ । यो सुखद सन्देश हो । गुल्मी कुर्घामा २०१५ सालमा चन्द्रकला विष्टको कोखबाट जन्मिएकी साहित्यकार मैना भण्डारीको बाबुको नाम भक्तबहादुर विष्ट हो । उनी हाल गुल्मी जिल्लाको Read more
१. प्रवेश : रातको अन्धकार । लेउ लागेको रातो माटे आँगनमा झिंगेनीको गह्रौं लाथ्रो, जाँड र रक्सीको नसासँगै पूर्वाग्रही आक्रोस भुइँमा प्रहार हुँदा घरै थर्किने! घर वरिपरि ती पाखुरेहरू जुत्ता बजाउँदै घुम्थे । कोही खोकेजस्तो गर्थे, कोही त्यो झिंगेनीको लाथ्रो जोड़जोड्ले भुइँमा ठोक्दै हिँड्थे । चिसो रातमा Read more
उच्छलन हाइकु सङ्ग्रहका लेखक तेजविलास अधिकारी नेपाली साहित्यको क्षेत्रमा आफ्नो परिचय बनाउन सफल हाइकुकार व्यक्तित्व हुन् । तेजविलास अधिकारीको जन्म पिता मधुविलास अधिकारी र माता उमा अधिकारीबाट बि. सं. २०३२ साल साउन २ गते चितवन जिल्लाको इच्छाकामना (साबिकको दारेचोक) गाउँपालिकाको वडा नम्बर ३, कुरिनघाटमा भएको हो । प्राध्यापन Read more
१. आमुख नेपाली लोकसाहित्य र लोकपरम्परामाथि नेपाल र भारततिरबाट विभिन्न पुस्तक प्रकाशित भइरहेका छन्। अझ लोकसाहित्य विषयमा धेरै अध्ययन भएका छन् । यद्यपि लोकपरम्परासँग सम्बद्ध पुस्तक पनि केही मात्रामा देखा पर्छन् । यस सम्बन्धमा नेपाल र दार्जिलिङमा केही काम भएका छन् । यसै क्रममा सिक्किमका केही लेखहरूका कतिपय पुस्तक हाम्रो Read more
